Kościół rzymsko-katolicki Podwyższenia Krzyża Świętego

Opis

W środkowej części wsi, na sztucznie usypanym kopcu, ograniczonym murem z kamienia łamanego o wzmocnieniach przyporowych stoi kościół rzymsko - katolicki pod wezwaniem Podwyższenia Krzyża Świętego. Świątynia wzniesiona w połowie XIII wieku w stylu późno romańskim - wczesno gotyckim jest filą parafii w Pastuchowie. Dokładne daty rozpoczęcia, zakończenia oraz konsekracji nie są znane. W źródłach wymienia się daty 1244 i 1266. Sądząc po poniższym tekście za bliższą prawdzie można uznać te pierwsza:"Proboszcz Herman musiał umrzeć przed lub w 1266 roku, ponieważ w dokumencie z 27 czerwca nazwany jest "ex morte felicis memoire", a zatem " świętej pamięci". Na jego następcę książę Henryk III wyznaczył GERHARDA, dotychczasowego proboszcza parafii w Piotrowicach Świdnickich, a kandydaturę tę zatwierdził biskup wrocławski Tomasz. GERHARD, choć pełnił de facto funkcję proboszcza, osadzony został w Świdnicy jako vicarius perpetuus, a zatem dożywotni wikary, czy też administrator parafii." Obecny kształt kościół uzyskał dopiero z końcem XIX wieku. Do najstarszych części budowli: nawy głównej, bocznej oraz prezbiterium około 1500 roku dobudowano wieże dzwonną i zakrystię. Znajdujący się na wieży dzwon, pochodzi z roku 1540. Z końcem XIX wieku dobudowano od północnej strony kruchtę - zwaną dziś przedsionkiem. W związku z przebudową empory organowej, zlikwidowano wcześniejsze wejście do kościoła. Prostokątna nawa główna i boczna pokryta stropem, prezbiterium nieco węższe przykryte 2-u przęsłowym sklepieniem krzyżowo - żebrowym. Za ołtarzem okno ostro łukowe z kamiennym maswerkiem, w którym wmontowany jest dwu częściowy witraż przedstawiający z prawej strony Chrystusa Ukrzyżowanego, z lewej strony - dwie postacie: św. Jadwigę Śląską i św. Antoniego Padewskiego. Mocno zniszczona z ubytkami lewa strona witrażu nie pozwala określić w/w postaci w sposób pewny. Okna ostrołukowe- bez dekoracyjne, kilkudziesięciu szybowe, oprawione w ołów. Same wnętrze kościółka ascetyczne. Znajdujące się w prezbiterium freski "winnej rośli" z końcem XX wieku zamalowano. Drewniana empora organowa z XVIII - wieczną polichromią w wyniku przebudowy częściowo przesunięta z końcem XIX wieku. Organy skromne w wystroju świdnickiej firmy " Schlag und Söhne" z roku 1866- lub później. Neogotycka drewniana ambon z polichromowanymi figurami czterech ewangelistów (XIX wiek), z tego samego okresu pochodzą ubogie aparaty i paramenty kościelne. W ścianie południowej zamurowane pierwotne wejście do świątyni. W bocznej nawie cało postaciowe nagrobki małżeństwa rodu Świnków (z II poł. XVI wieku), a w prezbiterium płyty epitafijne, cało postaciowe rycerzy von GELLHORN. W kruchcie kościoła tablica marmurowa, poświęcona ks. Kanonikowi Edwardowi Golinczakowi - Proboszczowi parafii Pastuchów i fili Piotrowic Świdnickich z lat 1962 - 1995 (zmarł na emeryturze w 2000 roku).


Na zewnątrz kościoła 7 kamiennych płyt epitafijnych (wtórnie umiejscowionych - po prawej stronie wejścia do kościoła) członków rodzin rycerskich (miedzy innymivon Logu) oraz innych przedstawicieli rodów, które były właścicielami posiadłości "piotrowickich". Po lewej stronie wejścia do świątyni - duża tablica epitafijna ponad 2 metrowej wysokości pisana szwabachą. Dzwonnica (wieża) nakryta dachem namiotowym z blachy cynkowej. Zamiar (lata 60-te XX wieku) usunięcia"kura" z dachu dzwonnicy nie poparł PKZ, a jedyną zmianą od pierwotnego wyglądu było dodanie krzyża pośrodku szczytu namiotowego dachu.W I poł. XVI wiek - w okresie rozkwitu reformacji, ewangelicy przejęli kościół rzymsko - katolicki. Stan taki trwał do roku 1654, kiedy to kościół został zredukowany i zwrócony prawowitym właścicielom tzn. katolikom. Po II wojnie światowej kościół remontowano w 1961, 1967, 1976oraz na początkach XXI wieku. Jako pierwszych fundatorów i mecenasów kościoła p. w. Podwyższenia Krzyża Świętego wskazuje się Ród Świnków, który wymieniany jest także w okresie rozbudowy w XVI wieku. Nie można zaprzeczyć, że pozostałe rody, które były właścicielami Piotrowic Świdnickich nie łożyły na utrzymanie kościoła. W roku 1677 odnotowane jest nazwisko Carla von Zedlitz w związku z patronatem nad kościołem rzymsko - katolickim, a tablica (po lewej stronie wejścia) sięga roku 1700. Monografie o Piotrowicach Świdnickich w języku niemieckim, potwierdzają szczodrość właścicieli wsi na rzecz kościoła.


W roku 1785 kościół p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego w Piotrowicach Świdnickich wymieniany jest jako "filia" parafii w Śmiałowicach, a 40 lat później tzn. w roku 1825 wskazywana jest jako "parafia ze znacznymi dobrami". Dobra te, to: kościół parafialny z plebanią plus 54 morgi pól,14 mórg łąk i 10 morgów lasu. W kryptach kościelnych pochowani są przedstawiciele prawie wszystkich Rodów władających wsią. Tu swój grób mają Świnkowie, Feldmarszałek von Buddenbrock i jego żona Beate- Abigaile. Za czasów niemieckich groby (krypty) obu wymienionych rodów zostały okradzione i zbezczeszczone. Kościół piotrowicki okradziony został także w 1932 roku. Proboszcz z owego czasu obchodził Jubileusz kapłaństwa. Nocą w dniu obchodów jubileuszowych, złodzieje weszli do kościoła przez okno w zakrystii. Łupem padły:birety, kryzki i sutanki należące do ministrantów. Skradziono także niskiej wartości naczynie liturgiczne. Musiał mieć złe przeczucia Świętobliwy Jubilat, gdyż wszystkie otrzymane dary (cenne paramenty i naczynia) przechowywał tej nocy w szkole naprzeciwko kościoła. Ołtarz kościoła p. w. Podwyższenia Krzyża Św. do końca lat 40-tych składał się ze skromnego kamiennego antepedium i mensy. Nastawa ołtarza to dzieło Pana Stanisława Augustyna. Pan Stanisław do montażu nastawy wykorzystał fragmenty prospektu organowego (ozdobna obudowa) rozbieranego kościoła ewangelickiego. Ten przypadek można uznać jako ekumeniczny łącznik wyznawców katolicyzmu i protestantyzmu. Napisy i częściową konserwacje XIV-u stacji Drogi Krzyżowej wykonał były mieszkaniec Piotrowic ( niestety jego nazwisko i imię nie zostało zapamiętane ), który w początkach lat 50-tych XX wieku opuścił Piotrowice Świdnickie. Z pobieżnych oględzin wynika, że ołtarz tzn. podstawa i mensa stanowią jednolity blok kamienny. Antepedium ołtarza skromne, w wystroju z tkaniny koloru szkarłatnego, częściowo z drewna. Tył bloku kamiennego ołtarza wskazuje na wcześniejsza nastawę lub nie dość staranną obróbkę kamieniarską. Naścienne malowidła w prezbiterium kościoła zamalowane podczas ostatniego odnawiania wnętrza, były dziełem niemieckiej artystki z XIX wieku. Odkryte w tymże czasie najstarsze freski na ścianach kościoła w pobliżu ambony, z braku funduszy zostały przez Niemców zabezpieczone (nałożono nowe tynki zabezpieczające).


W latach powojennych kościół p.w. Podwyższenia Krzyża Św. pozostawał i jest nadal filią różnych parafii:Jaroszowa, Wierzbna i Pastuchowa. Od tego okresu posługi duszpasterskie i administrację nad kościołem sprawowali:
1945 - 50 - Ksiądz z parafii Jaroszów
1950 - 55 - Księża z parafii Wierzbna:
OO. Władysław i Jan - zakonnicy Dominikanie z Wadowic (Dom Zakonny na Kopcu)
Ks. Alojzy Gogoł (zm. i jest pochowany w Roztoce k/ Bolkowa)
1955 - 62 - Ksiądz Zbigniew Szeliga
1962 - 95 - Ksiądz Kanonik Edward Golińczak
(zm. i jest pochowany we Wrocławiu)
1995 - 06 - Ksiądz Kanonik Zenon Bocheński aktualnie proboszcz parafii Długopole Górne)
od 2006 - Ksiądz Władysław Terpiłowski


W okresach wakatów duszpasterskich posługi kapłańskie pełnili Księża z ościennych parafii: Jaworzyny Śląskiej, Żarowa. Chodzi tu przede wszystkim o kwestie pochówku zmarłych lub ślubów kościelnych. Przez dłuższy czas (lata 1945-55) nabożeństwa w kościele p. w. Podwyższenia Krzyża Św. były odprawiane tylko w czasie większych uroczystości i świąt kościelnych.


Organistami w kościele po wojnie byli: Stanisław Luber, Pan Marzec, Edward Greszta, a aktualnym jest pan Kazimierz Wanat. Czynności Kościelnych od roku 1945 sprawowali: Pan Woźny, Czesław Dawidowicz, Andrzej Mirek, Władysław Śliwa, Stanisław Słota, a po nim Krzysztof Pawłowski. Porządki w kościele i wokół niego utrzymują wszyscy mieszkańcy wsi, chociaż można wyróżnić niektóre osoby bardziej zaangażowane w różnych okresach: Pani Słotowa (matka późniejszego kościelnego), niezastąpiona Julia Buda oraz Helena Czarnecka. Drewniane krzyże obok kościoła i na nowym cmentarzu były dziełem Stanisława Augustyna, zaś ostatni metalowy Krzyż Misyjny wykonał Władysław Dybeł, przy udziale Tadeusza Dawidowicza. Dziełem tych dwóch ostatnich wymienionych są bramy na wejściu do kruchty oraz wejścia na teren cmentarzy przykościelnego i nowego. Dużą aktywnością w wykonaniu tych prac wykazali się Kazimierz Krawczyk i Józef Pietkuń.